z cyklu:
"ZAGADNIENIA SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH W GOSPODARCE KRAJOWEJ"

pt.

"Kompleks paliwowo-energetyczny w obliczu integracji Polski z Unią Europejską"

(Zakopane, 5-8 listopada 2000 r.)

Komisja Wnioskowa w składzie:

1. dr inż. Barbara MAJKA-MYRCHA - PARGWK Katowice
2. dr inż. Wojciech JAWORSKI - PSE SA
3. dr inż. Leon KURCZABIŃSKI - Katowicki Holding Węglowy S.A.
4. dr inż. Zbigniew POŁECKI - Politechnika Lubelska
5. dr hab.inż. Wojciech SUWAŁA - Instytut GSMiE PAN.

Na forum Konferencji przedstawiono 30 referatów, które wykazały, że jakkolwiek widoczne są już powiązania Polski z Unią Europejską, i kontynuowane działania mające na celu dostosowanie sektora paliwowo-energetycznego do reguł obowiązujących w Unii, to konieczna jest intensyfikacja badań i prac, w szczególności w dziedzinie rozwoju rynków paliw i energii. Nie powinno się to jednak odbywać w oderwaniu od działań na rzecz ochrony środowiska.

Ta ogólna rekomendacja wynika z następujących wniosków szczegółowych:

1. Tworzone strategie cząstkowe - dla poszczególnych paliw, technologii wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, (w tym również przez źródła odnawialne i niekonwencjonalne) - nie mają wspólnych i racjonalnych przesłanek technologicznych, ekonomicznych i ekologicznych. Konieczne jest zatem opracowanie jednolitej strategii pozyskania energii uwzględniającej stosowane i perspektywiczne technologie, dywersyfikację kierunków dostaw oraz substytucji różnych grup paliw.
2. Do Unii Europejskiej będziemy wchodzili jako kraj i dlatego, w interesie całej gospodarki, a więc i kompleksu paliwowo-energetycznego, muszą powstać spójne, zweryfikowane pod względem efektywności ekonomicznej i warunków finansowych, a przy tym zgodne z regułami rynku - strategie gwarantujące wszystkim aktorom sceny gospodarczej jasne i stabilne w długim okresie reguły zachowań. W szczególności muszą zagwarantować, możliwość optymalnego funkcjonowania - w zgodzie z trwałym i zrównoważonym rozwojem kraju - na jednolitym i zliberalizowanym rynku energii.
3. Za najważniejsze zadanie uznaje się konieczność stworzenia spójnego merytorycznie programu zaspokojenia zapotrzebowania na energie elektryczną, gaz i ciepło przy uwzględnieniu:
   • własnych zasobów węgla kamiennego i brunatnego
   • bilansu paliw pierwotnych,
   • możliwości pozyskania gazu z własnych złóż
   • oceny poziomu i kosztów wykorzystania gazu w dużych źródłach wytwarzania ciepła i energii elektrycznej,
   • racjonalnej terytorialnej dystrybucji paliw,
   • wymaganego, przez prawo i strategiczne programy rozwoju gospodarki, poziomu zaspokojenia zapotrzebowania przez źródła pracujące w skojarzeniu oraz źródła odnawialne,
   a wszystko przy gwarantowanym wypełnieniu krajowych norm i międzynarodowych limitów emisji zanieczyszczeń, szczególnie SO2, NOX, oraz pyłów, i CO2.
4. Regulacje prawne w dziedzinie ochrony środowiska nie mogą opierać się wyłącznie na administracyjnym zaostrzeniu norm środowiskowych, które nie stwarzają dla przedsiębiorstw sektora paliwowo-energetycznego warunków i gwarancji wykorzystania ekologiczno-ekonomicznych mechanizmów w postaci handlu pozwoleniami na emisję czy wspólnych przedsięwzięć (Joint Implementation). Pozwalają one na optymalizację ekonomiczna i techniczną przedsięwzięć, które przy pełnym wypełnieniu zobowiązań ekologicznych będą kosztowały mniej, a więc wpłyną na obniżenie cen energii.
5. Niewątpliwie konieczna restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego musi zostać wsparta dogłębnymi studiami strategicznymi uwzględniającymi rozwój rynku węgla w długim horyzoncie czasu oraz wpływu górnictwa na gospodarkę, zwłaszcza regionu Górnego Śląska. Studium takie musi wskazać na perspektywy funkcjonowania górnictwa przy zliberalizowaniu rynku energii elektrycznej.
6. Podstawową regułą gospodarki rynkowej w Polsce i Unii Europejskiej jest aktywność producentów na rynku, poprzez zabiegi o nabywców i wzrost sprzedaży. W dotychczasowych działaniach górnictwa w zakresie poprawy efektywności ekonomicznej nie podjęto problemu powiększania rynku poprzez promowanie nowych technologii jego użytkowania. Technologie taki powinny być promowane nie tylko przez producentów węgla, ale powinny zostać wprowadzone do programów rozwoju gospodarki paliwowo-energetycznej i założeń polityki energetycznej państwa. Węgiel ze względu na znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego kraju wymaga szczególnego potraktowania.
7. Spadek nakładów na inwestycje zmierzające do racjonalnego wykorzystania energii jest zauważalny. Pożądane byłoby działania odpowiednich agend rządowych, mające na celu zwiększenie produktywności energii. (zmniejszenie elektro- energochłonności produkcji).
8. Racjonalizacja działań w zakresie rozwoju sektora paliwowo-energetycznego wymaga prowadzenia badań dla długich horyzontów, wspartych wykorzystaniem odpowiednich narzędzi badawczych. Dotychczas stosowane metody i modele, nie zawsze gwarantują uzyskania prognoz o wiarygodności porównywalnej z odpowiednimi badaniami w krajach Unii Europejskiej.